Choroba krążków międzykręgowych u psa to poważne schorzenie układu nerwowego, które wpływa na jakość życia czworonoga. Dotyczy ono zmian zwyrodnieniowych krążków międzykręgowych, które mogą prowadzić do ucisku na rdzeń kręgowy, wywołując ból, problemy z poruszaniem się, a w skrajnych przypadkach – paraliż. Schorzenie to występuje najczęściej u psów ras predysponowanych, takich jak jamniki, shih tzu, beagle czy cocker spaniele. Poznanie przyczyn, objawów oraz metod leczenia jest kluczowe dla szybkiego rozpoznania i skutecznej terapii.
Przyczyny choroby krążków międzykręgowych
Krążki międzykręgowe pełnią rolę amortyzatorów między kręgami kręgosłupa, umożliwiając elastyczne ruchy i chroniąc rdzeń kręgowy przed urazami. Choroba krążków międzykręgowych rozwija się, gdy dochodzi do degeneracji tych struktur, co może prowadzić do ich przepukliny lub wypadnięcia. Wyróżnia się dwa główne typy IVDD:
- Typ I – związany z nagłym uszkodzeniem krążka, najczęściej w wyniku jego zwapnienia. Występuje głównie u młodszych psów ras chondrodystroficznych (np. jamników), u których krążki szybciej tracą elastyczność.
- Typ II – rozwija się stopniowo, jako efekt przewlekłych zmian zwyrodnieniowych. Dotyczy zazwyczaj starszych psów ras większych, gdzie dochodzi do powolnego pogorszenia struktury krążków.
Czynniki ryzyka obejmują:
- Predyspozycje genetyczne – niektóre rasy mają zwiększoną skłonność do zmian zwyrodnieniowych.
- Otyłość – nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie kręgosłupa.
- Urazy mechaniczne – skoki z wysokości, gwałtowne ruchy, upadki.
- Starzenie się – naturalny proces degeneracji krążków u starszych psów.
Objawy choroby krążków międzykręgowych
Objawy IVDD mogą różnić się w zależności od lokalizacji i stopnia ucisku na rdzeń kręgowy. Do najczęściej obserwowanych należą:
- Ból kręgosłupa – pies może wykazywać niechęć do poruszania się, unikać schodzenia po schodach, skomleć przy dotyku grzbietu.
- Sztywność i trudności w poruszaniu się – utrata koordynacji ruchowej, potykanie się, niestabilność.
- Paraliż kończyn – w przypadkach zaawansowanych może dojść do częściowego lub całkowitego paraliżu.
- Problemy z kontrolą zwieraczy – nietrzymanie moczu i kału.
- Osłabienie lub brak odruchów neurologicznych – brak reakcji na bodźce dotykowe.
Objawy mogą pojawić się nagle lub rozwijać się stopniowo. Szybkie rozpoznanie jest kluczowe, ponieważ w przypadku ostrego ucisku na rdzeń kręgowy liczy się każda godzina, aby zapobiec trwałym uszkodzeniom.
Diagnostyka choroby
Diagnostyka IVDD opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu klinicznym oraz badaniach obrazowych. Weterynarz może zlecić:
- Badanie neurologiczne – ocena odruchów, siły mięśniowej i koordynacji ruchowej.
- Rentgen (RTG) – podstawowe badanie, które może wykazać zmiany w kręgosłupie, choć nie zawsze uwidacznia same krążki.
- Tomografia komputerowa (CT) – umożliwia dokładniejszą ocenę zmian strukturalnych.
- Rezonans magnetyczny (MRI) – najlepsza metoda obrazowania rdzenia kręgowego i krążków międzykręgowych.
- Mielografia – specjalistyczne badanie z użyciem kontrastu do oceny ucisku na rdzeń kręgowy.
Metody leczenia
Leczenie IVDD zależy od stopnia zaawansowania choroby, wieku psa i ogólnego stanu zdrowia. Wyróżnia się dwa główne podejścia terapeutyczne:
- Leczenie zachowawcze – stosowane w łagodnych przypadkach lub gdy zabieg chirurgiczny jest niemożliwy:
- Ograniczenie aktywności fizycznej – ścisły odpoczynek, czasem nawet w klatce.
- Farmakoterapia – leki przeciwbólowe, przeciwzapalne (NLPZ), środki rozluźniające mięśnie.
- Rehabilitacja – fizjoterapia, hydroterapia, masaże wspomagające regenerację.
- Leczenie chirurgiczne – zalecane w przypadkach z ciężkimi objawami neurologicznymi:
- Dekompresja rdzenia kręgowego – usunięcie fragmentów krążka uciskających na rdzeń.
- Hemilaminektomia – jedna z najczęściej wykonywanych procedur, polegająca na usunięciu części łuku kręgu.
- Fenestracja krążka – zapobiega dalszemu przemieszczaniu się fragmentów krążka.
Szybka interwencja chirurgiczna zwiększa szanse na pełne odzyskanie sprawności, zwłaszcza jeśli przeprowadzona jest w ciągu 24-48 godzin od wystąpienia objawów paraliżu.
Rehabilitacja i opieka po leczeniu
Po zabiegu chirurgicznym lub w trakcie leczenia zachowawczego ważna jest odpowiednia rehabilitacja. Obejmuje ona:
- Ćwiczenia pasywne i aktywne – poprawiające siłę mięśniową i koordynację.
- Hydroterapia – wspiera bezpieczne wzmacnianie mięśni bez nadmiernego obciążania kręgosłupa.
- Stymulacja elektryczna – wspomaga regenerację nerwów.
Właściciel psa odgrywa kluczową rolę w procesie rehabilitacji, dbając o regularność ćwiczeń, odpowiednią dietę oraz kontrolowanie masy ciała pupila.
Profilaktyka
Choć nie da się całkowicie zapobiec IVDD, istnieją działania, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby:
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała – unikanie otyłości zmniejsza obciążenie kręgosłupa.
- Unikanie nadmiernego wysiłku – ograniczenie skoków, nagłych ruchów i forsownych ćwiczeń.
- Dostosowanie środowiska – stosowanie ramp dla psów, aby uniknąć skakania z mebli.
- Regularne kontrole weterynaryjne – wczesne wykrycie problemów umożliwia szybką interwencję.
Choroba krążków międzykręgowych to poważne wyzwanie zdrowotne, ale szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia psa. Dbałość o profilaktykę, odpowiednią dietę oraz unikanie urazów to kluczowe elementy wspierające zdrowie układu nerwowego i kręgosłupa czworonoga.